زن در متون و دین اوستایی

بر اساس دین کرد، زنان از حق تملک دارایی و همچنین از حق قضاوت برخوردار بوده اند. حتی در شرایط خاصی میتوانسته اند رسما به عنوان مغ در اجتماع ظاهر شوند. هرچند در متون اوستایی بهتر است نتیجه زایمان زن، فرزند پسر باشد، با این وجود آموزش هم در دسترس پسران بوده و هم در دسترس دختران. در کتاب ۸ دینکرد، به وضوح اشاره میشود زنی كه قانون میداند و بر مسند قضاوت نشسته است به است از مردی كه قانون نمیداند(دالا ، ۱۹۲۲) بنابر این تاکید میشود ملاک برتری انسانها نه جنسیت انها بلکه دانش انها میباشد.
بر طبقه متون اوستایی دین زرتشت، دینی است به شدت حامی ازدواج و تشکیل خانواده، با این وجود مدرکی دال بر تاکید یا مقبولیت چند همسری در این متون به دست نیامده (همان منبع ) بنابر این نمیتوان پدیده چند همسری در میان پادشاهان و طبقه ممتازاجتماع در ایران قبل از اسلام را به متون اوستایی نسبت داد.
از نظر اوستا وحشتناک ترین تجربه زنانگی ، تجربه عادت ماهیانه است، به طوریکه حتی نگاه زنی كه حیض است آلوده توصیف شده (نزهت، ۲۰۰۳ ) هر چند این وضعیت ، مانع از این نمیشود كه زنان نیز لباس مقدس را در همان سنی بپوشند كه مردان آن را به تن میکنند. (دالا ، ۱۹۲۲ )
در کتاب ۱۳ یشت، نام تعدادی از زنان امده است كه مورد مدح و ستایش واقع شده اند. جالب است كه این زنان نه زنان خانه دار ، بلکه زنان جنگجو و یا مغ بوده اند (سنجانا، ۱۸۹۲ ) بنابر این میتوان گفت كه هر چند در متون اوستایی وظیفه اولیه زن همانا تولید نسل بوده است، ولی اگر زنی میخواسته پا فرا تر از مرز های همسر یا مادر بودن گذارد، دین زرتشتی ممانعتی به عمل نمیآورده است.

به زودی مطلبی راجع به دوره هخامنشیان مینویسم، در قسمت ساسانیان توضیح خواهم داد كه فقه ساسانی علیرغم آنچه ادعا میشود از متون زرتشتی فاصله قابل ملاحظه ای دارد

references

- Dhalla, M.N. (1922), Zoroastrian Civilization, From the Earliest Times to the Downfall of the Lat Zoroastrian Empire 651 AD, Oxford University Press.

- Nashat, G., (2003),Women in Pre-Islamic and Early Islamic Iran, in Women in Iran, From the Rise of Islam to 1800, Ed by Nashat, G, Beck , L. University of Illinois Press.

- Sanjana, D.P. (1857), The position of Zoroastrian women in remote antiquity, as illustrated in the Avesta, the sacred books of the Parsees. Being a lecture delivered at Bombay on the 18th of April 1892, by Darab Dastur Peshotan Sanjana, B.A.

آیا خاور میانه فرهنگ مردسالاری را از ایران باستان آموخته است ؟ ( قسمت اول)

لیلا احمد نویسنده کتاب زن و جنسیت در اسلام و استاد مطالعات زنان دانشگاه هاروارد ، مطرح میکنند كه وضیعت زنان بین النهرین پس از فتح بابل توسط کوروش، تنزل کرد. ایشان با رجوع به اپنهایم، میپذیرند كه " زنان دیگر نمیتوانستند شهادت دهند، و محدودیت هایی نیز در زمینه مشارکت انها در امور اقتصادی شوهرانشان اعمال شد " ( ص. ۱۷ ) با عمومیت دادن این محدودیت ها به " رفتار منفی علیه زنان" ایشان نتیجه میگیرند كه فرهنگ ایزوله کردن زنان توسط ایرانیان پیش از هر ملیت دیگری در خاور میانه اعمال میشده و به طور کلی منطقه خاور میانه این فرهنگ را از ایران باستان اقتباس کرده است. خانوم احمد معتقدند كه جایگاه زن زرتشتی جایی بین شی و انسان بوده است، در حالیکه ایشان زن زرتشتی را از لحاظ وضیعت اجتماعی با برده مقایسه میکنند.

باید اعتراف کنم بعد از خواندن کتاب ایشون متعجب و افسرده شده بودم. به هر حال ایشون پروفسور هاروارد هستند و حرف های ژورنالیستی نمیزنند. تصمیم گرفتم نظریات ایشون رو دنبال کنم. نه به عنوان یک ایرانی بلکه شاید به عنوان یک محقق بی طرف. به خودم قول دادم ، هر چیزی كه تو منابع معتبر علمی پیدا میکنم ، هر چقد هم به مذاق ایرانی بودن من خوش نیاد، بنویسم و بپذیرم.

این مطلب گزارشی هست از یافته های من كه در چند پست متوالی اینجا لینک خواهم کرد. احتمالا تا اخر این هفت ۳ پست دیگه اضافه میکنم : زن هخامنشی ، زن ساسانی، و زن ایرانی پس از حمله اعراب



توضیح عکس: ایشتار الهه عشق و باروری در بابل. منبع

Resources

Ahmed, L (1998), Women and Gender in Islam, Historical Roots of a Modern Debate, Yale University Press

زنان جنبش سبز ، و تجربه زن ستیزی دوران پس از انقلاب ۵۷

در خبر ها و مطالب مربوط به جنبش سبز ایرانیان، به خصوص در خبرهای ۱۳ آبان میبینیم كه زنان و دختران ایرانی پیشتاز این تغییر سبز هستند. من تردید ندارم كه مطالبات مدنی ایرانیان به ثمر خواهد نشست. فقط امیدوارم كه زنان ایرانی بار دیگر بعد از ایفای نقش مهم و تاریخی خود با زور و حربه قانون به اندرونی ها فرستاده نشوند. در واقع همه امید من به این هست كه زنان، این بار آگاهانه در خیابون ها و فضاهای عمومی شهر با صلابت, آزادی و برابری را فریاد کرده اند .

اصطلاح "آگاهانه" رو از این جهت به کار میبرم كه آگاهی تنها چیزی هست كه میتواند جنبش فمنیستی زنان ایرانی را از دام فریبی دوباره نجات داده و اجازه ندهد نیمی از جمیعت کشور به حد اقل ها کفایت کند.

قبل از انقلاب ۵۷ ، خمینی به زنان ایرانی وعده داد كه اسلام برای زنان اهمیتی حتی بیش از مردان قائل است؛ در اسلام زنان حق انتخاب کردن ، رای دادن، و انتخاب شدن دارند؛ در اسلام هر انسانی آزاد است و حق (انسانیت ) خود را خواهد داشت. (۱)

بیهوده نبود كه به قول هاله اسفندیاری حضور زنان در تظاهرات های خیابانی دهه ۵۰ پر رنگ و محسوس بود: زنانی كه به خیابان ها آمدند به امید دستیابی به حقوق برابر. (۲) چه کسی فکر میکرد زنان ایرانی حتا حق اولیه خود را مثل حق قضاوت، یا حق انتخاب پوشش از دست بدهند. خمینی بعد از پیروزی انقلاب و پس از این كه قانون دیه زن برابر با نصف دیه مرد تصویب شد، از زنان خواست كه محدودیت های اعمال شده بر آزادی های فردیشان را به خاطر مصلحت جامعه اسلامی بپذیرند ! (۳ )

امیدوارم پس از پیروزی سبز ها، ما نیز همانند مادرانمان احساس یاس و سرخوردگی نکنیم. امیدوارم نسل ما و نسل پس از ما با چشمانی باز تر، حقوق زن ایرانی رو مطالبه کنه.

(1), (3): Shehadeh, L.R. (2003), The idea of women under fundamentalists Islam, University of Florida

(2): Esfandiari, H (1997), Reconstructed lives, Women and Iran’s Islamic Revolution. The Woodrow Wilson Press

توضیح راجع به پست " قدیمیترین عکس تهران "

یکی از دوستان (خداداد) در بخش نظرات اشاره کردند كه احتمالا نه تنها این عکس قدیمیترین عکس از تهران نیست، بلکه احتمالا اصلا تهران نیست. نقل قول از این دوست عزیز كه روی تاریخ تهران کار میکنند :

"به خيلی ازدلايل می شه مطمئن بود که اين "قديميترين" عکس تهران نيست و از اين قديميتر هم هست (مثل عکس معروف کارلاديولافوا از خيابان سرقبرآقا). دقيقا" نمی تونم مطمئن باشم، اما تنها کسی که می تونه تائيد کنه، دکتر صفامنش در موسسه تهران شناسيه. اما با توجه به اينکه مدتهاست دارم در مورد تهران کار می کنم، خيلی محافظه کارانه حدث می زنم که اين اصلا" تهران نيست و پليه که به جلوی در پشتی قصر قزل حصار می ره. اون بقعه پشت هم احتمالا" امامزاده (زيد؟) قزل حصاره. عکس، با توجه به اينکه توپ رو اواخر دوره مظفرالدين شاه سوار پايه های دوطرف کردند، احتمالا" به دوران محمدعلی شاه يا احمدشاه تعلق داره. بلوار ميردامادش هم که با اجازه کلا" غلطه. ميرداماد تا سال 1310 بيشترش باغ گلابی و سيب بوده و بخشی از زمين های داووديه متعلق به داوود خان پسر ميرزاآقاخان نوری."

با سپاس از خداداد عزیز .